La gorgia toscana (de l'italian gorgia, "garganta" per son impression de guturalitat) es un fenomèn particular de lenicion de divèrsas consonantas qu'es caracteristic de mantun parlar toscan. Lo centre principal d'aquesta prononciacion se tròba a Florença e demesís gradualament en foncion de la distància d'aquesta vila fins èsser absent del litoral. Lo fenomèn foguèt descrich pel primièr còp al sègle XVI pel filològ toscan Claudio Tolomei dins son òbra Polito. Durant lo sègle XX, un autre filològ, l'alemand Gerhard Rohlfs, estudièt e descriguèt aquela transformacion en detalh.
Las consonantas afectadas son las oclusivas sordas /p/, /t/ e /k/, qu'en foncion de sa posicion (intervocalica o aprèp una vocala) se fricativizan per venir d'aproximantas.
| Gorgia toscana | ||
|---|---|---|
| Transformacions | Forma escricha | Prononciacion |
| /p/ > [ɸ] | aperto, la paga | [aˈɸɛrto], [la ˈɸaga] |
| /t/ > [θ] | lato, la testa | [ˈlaθo], [la ˈθɛsta] |
| /k/ > [h] | amica, la casa | [aˈmiha], [la ˈhasa] |
La lenicion de /k/ es la mai espandida de totas tres en Toscana e a l'encòp de prononciacions aproximantas (respectivament [β], [ð] e [ɣ]) de las sonòras /b/, /d/ e /g/, semblantas a las que son generalas en espanhòl, catalan e dins divèrsas varietats occitanas, se fan ausir mas d'un biais mens sistematic